Liternictwo nagrobkowe
Liternictwo nagrobkowe jest od zawsze nierozerwalnie związane z kamieniarstwem. To potwierdzają najstarsze na świecie przykłady piśmiennictwa. Inskrypcje na nagrobkach wyryte w kamieniu przetrwały tysiąclecia, a dzięki właściwościom tego materiału, zachowały się w lepszym stanie niż równie wiekowe teksty na kruchych glinianych tabliczkach czy papirusach.
Napisy na pomnikach są nieodłączną częścią ich formy i treści. Czasem napisy współtworzą formę, wspierając i podkreślając stylizację architektoniczną w ścisłej symbiozie ze stylem nagrobka. Sztuka tworzenia napisów w kamieniu przez wieki była domeną rzeźbiarzy i artystów literników, dzięki technologii i narzędziom, jakie mieli do dyspozycji. Nawet dziś można spotkać literników i kamieniarzy, którzy preferują technologie znane od czasów Michała Anioła, np. klasyczną rzymską antykę, uważaną za wzór piękna.
Współcześni adepci kamieniarskich szkół, oprócz nauki rzeźby i obróbki kamienia, uczą się także sztuki literniczej. Ich prace dyplomowe często zawierają niepowtarzalne inskrypcje, gdzie kompozycja, kształt i krój liter są starannie przemyślane i dopasowane do rodzaju kamienia.
Przykładem jest staranne przetworzenie i przemyślenie formy napisu w taki sposób, aby idealnie wpasowywał się w kształt i materiał pomnika. To indywidualne podejście do projektu grafiki nagrobkowej jest pracochłonne, ale pozwala osiągnąć pełną integrację napisu z całością pomnika.
Na samym początku, warto dokładnie poznać budowę litery, zwracając uwagę na jej architekturę, statykę, kąty, równoległości, wyokrąglenia i sposób wykończenia. Trzeba również zrozumieć, jak unikać złudzeń optycznych i w jaki sposób zaradczo reagować na zagrożenia z nimi związane. Istotne jest także zrozumienie wzajemnych relacji między literami oraz odpowiedniej odległości między nimi, dopasowanie wielkości liter do pola napisowego oraz kompozycja całosci napisu. Wybór rodzaju pisma, kontrast, kolor, plastyka i światłocień to kolejne elementy, które wpływają na efekt końcowy napisu.
Czy liternictwo nagrobkowe jest sztuką czy rzemiosłem?
To pytanie pozostaje otwarte. Wiadomo, że napisy na nagrobkach tworzą zarówno artyści w zakładach kamieniarskich jak i zwykli wyrobnicy.
W dzisiejszych czasach dostępność do technologii jest bezpośrednia i bezproblemowa. Warto podkreślić, że dobre liternictwo wymaga nie tylko wiedzy na temat kamieni, technik literniczych i kompozycji, ale także wyjątkowej wrażliwości artystycznej. Działalność literników na cmentarzach często jest próbą połączenia sztuki i rzemiosła, w celu tworzenia niezapomnianych dzieł, które oddają ducha i hołd pamięci zmarłych.
